بسیاری از مردم در سراسر جهان با افسردگی زندگی می‌کنند که این می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی آن‌ها داشته باشد. این در حالی است که رویکرد‌های دارویی می‌تواند به برخی افراد کمک کند تا علائم خود را مدیریت کنند. اما برای برخی دیگر چندان موفق نیستند. در این مقاله به این سؤال می‌پردازیم که آیا رژیم غذایی می‌تواند در مقایسه روش‌های دیگری که شکست می‌خورند موفق شود و اگر چنین است چرا؟
افسردگی
بر اساس تخمین‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO)، افسردگی یک اختلال سلامت روان رایج است که حدود ۵ درصد از افراد بزرگسال در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
انواع مختلفی از افسردگی وجود دارد، مانند اختلال افسردگی اساسی و اختلال افسردگی مداوم که حداقل ۲ سال طول می‌کشد.
علل این اختلال اغلب متفاوت هستند و عموماً عوامل ژنتیکی و موقعیتی تأثیر بیشتری می‌گذارد. عوامل استرس‌زا یا شرایط خاص که به عنوان محرک عمل می‌کنند و منجر به دوره‌های افسردگی اساسی مکرر می‌شوند.
رویکرد درمان با دارو
دارو درمانی به بسیاری کمک می‌کند تا بر علائم افسردگی خود غلبه کنند یا آن‌ها را مدیریت کنند، این مداخلات برای همه یکسان کار نمی‌کند.
این امر باعث شده است که محققان در جستجوی عواملی باشند که به افسردگی کمک می‌کنند. اخیراً رژیم غذایی در خط مقدم تحقیقات پزشکی قرار گرفته است. متخصصان در مورد مزایا و معایب استفاده از مداخلات غذایی برای درمان یا حتی پیشگیری از بیماری‌های مختلف بحث می‌کنند.
رژیم غذایی سالم
در چند سال گذشته، چندین مطالعه نشان دادند که انتخاب رژیم‌های غذایی سالم‌تر و غنی از سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل ممکن است به بهبود علائم افسردگی کمک کند.
به عنوان مثال، یک مطالعه ۲۰۲۲ در دانشگاه فناوری سیدنی نشان داد که مردان ۱۸ تا ۲۵ ساله پس از تغییر به رژیم غذایی مدیترانه‌ای، بهبود علائم افسردگی را تجربه کردند. اما هنوز مشخص نیست که چه چیزی واسطه ارتباط بین کیفیت رژیم غذایی و سلامت روان است.
باکتری‌های فعال روده
در دسامبر ۲۰۲۲، دو مطالعه منتشر شده در Nature Communications به ارتباط بین میکروبیوتای روده و علائم افسردگی پرداختند. یکی از مطالعات نشان داد که ۱۳ نوع باکتری با این اختلال مرتبط هستند.
محققان فرض می‌کنند ممکن است راهی باشد که این باکتری‌ها به فعال شدن سیگنال‌های مختلف در مغز منجر می‌شود که ممکن است ارتباط بین ترکیب باکتریایی روده و علائم افسردگی را توضیح دهد.
دکتر امین یک همکار ارشد تحقیقاتی در بخش بهداشت جمعیت Nuffield در دانشگاه آکسفورد در بریتانیا است. یکی از زمینه‌های مورد علاقه او استفاده از داده‌های ژنومیک برای به صفر رساندن نشانگر‌های زیستی صفات عصبی روانپزشکی است.
دکتر‌امین و همکارانش در مطالعه خود در سال ۲۰۲۲، داده‌های ۱۱۳۳ شرکت‌کننده در منبع معتبر مطالعه روتردام را تجزیه و تحلیل کردند. از آن‌ها پرسیدند که آیا ارتباطی بین ترکیب میکروبیوتای روده و تجربه علائم افسردگی وجود دارد یا خیر.
محققان دریافتند که وجود برخی از میکروب‌ها با افسردگی مرتبط است از جمله Eggerthella ،Coprococcus ،Sellimonas Lachnoclostridium و Hungatella.
میکروبیوتا (microbiota)
در این مطاله ۱۳ میکروبیوتا شناسایی شده که با افسردگی مرتبط بودند. همچنین به نظر می‌رسد فراوانی برخی از باکتری‌ها، به‌ویژه، مانند باکتری‌های متعلق به جنس Eggerthella، با افزایش علائم افسردگی مرتبط باشد.
محققان توضیح می‌دهند که این باکتری‌ها در سنتز برخی از انتقال‌دهنده‌های عصبی یا پیام‌رسان‌های شیمیایی، که فعالیت آن‌ها ممکن است به نوبه خود در بیان علائم افسردگی نقش داشته باشد، نقش دارند. این مواد شیمیایی عبارتند از گلوتامات، بوتیرات، سروتونین و گاما آمینو بوتیریک اسید (GABA).
تحقیقات قبلی نشان داده است که افراد مبتلا به افسردگی دارای سطوح بالاتری از منبع مورد اعتماد گلوتامات در سیستم خود نسبت به همتایان بدون این هستند، در حالی که سطوح پایین‌تر از حد معمول butyrate با علائم افسردگی در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون مرتبط است. سطوح پایین‌تر منبع معتبر GABAT نیز با افسردگی مرتبط است.
اسید‌های چرب
در میکروبیوم روده، شما باکتری‌های تولیدکننده اسید‌های چرب با زنجیره کوتاه (که سنتز می‌کنند) سه اسید چرب با زنجیره کوتاه، از جمله استات، پروپیونات و بوتیرات وجود دارد. هر سه آن‌ها به عنوان تأمین‌کننده انرژی نیز عمل می‌کنند.
علاوه بر آن آن‌ها توانایی تغییر یک ژن، [برای] روشن کردن [یا] خاموش کردن آن را نیز دارند. این کد ژنتیکی را تغییر نمی‌دهد، اما کاری که انجام می‌دهد این است که سطح پروتئین‌هایی را که یک ژن خاص تولید می‌کند، تغییر می‌دهد، بنابراین به طور غیرمستقیم بر آنچه که ژن‌های شما به شما می‌دهند تأثیر می‌گذارد.
بنابراین اگر در رژیم غذایی خود میوه‌های کافی مصرف نمی‌کنید، اتفاقی که می‌افتد این است که تعداد باکتری‌های تولیدکننده اسید‌های چرب با زنجیره کوتاه کاهش می‌یابد و یکپارچگی اپیتلیال روده شما به خطر می‌افتد. زمانی که سندرم روده نشتی دارید، باکتری‌های روده شما شروع به مهاجرت به بدن می‌کنند و این یک پاسخ التهابی از بدن و استرس اکسیداتیو ایجاد می‌کند. بنابراین به همین دلیل است که بوتیرات بسیار مهم است – اسید‌های چرب با زنجیره کوتاه، در واقع آن‌ها تحت تأثیر رژیم غذایی بدن هستند.
– دکتر نجف‌امین
دیس بیوز (dysbiosis)
رژیم غذایی نیز بر فراوانی گونه‌های باکتریایی خاص در روده تأثیر می‌گذارد و از آنجایی که برخی از باکتری‌ها مواد خاصی را سنتز می‌کنند، وجود تعداد بسیار زیاد یا خیلی کم برخی از گونه‌های باکتریایی نیز می‌تواند منجر به وجود بیش از حد یا خیلی کم برخی از مواد در بدن ما شود.
این پدیده‌ای است که به نام دیس بیوز شناخته می‌شود، که می‌تواند اثرات نامطلوبی هم برای سلامت جسمی و هم برای سلامت روان ایجاد کند.
چگونه التهاب باعث افسردگی می‌شود؟
یکی از پدیده‌هایی که ممکن است تأثیر رژیم غذایی و باکتری‌های روده بر سلامت روان را واسطه کند، ممکن است التهاب باشد. التهاب می‌تواند به بسیاری از مشکلات سلامتی از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، کاهش عملکرد شناختی و حتی سرطان کمک کند.
حدود ۳۳ درصد از موارد افسردگی به نوعی با التهاب مرتبط است. اما مسأله این است که یک بیماری مانند دیابت یا فشار خون بالا همراه می‌شود و سپس افراد دچار افسردگی می‌شوند.
اخیراً، برخی تحقیقات همچنین نشان داده‌اند که التهاب می‌تواند بر در دسترس بودن انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین تأثیر بگذارد و در نتیجه به برخی از علائم افسردگی، مانند کمبود انگیزه کمک کند.
یکی از علائم اصلی افسردگی کمبود انرژی است.
اتفاقی که می‌افتد این است که وقتی انرژی کافی ندارید و همچنین، فرض کنید، میکروبیوتای روده شما مختل می‌شود، یا سندرم روده نشتی وجود دارد، و سپس التهاب در بدن ایجاد می‌شود – می‌توکندری‌ها اولین اندامک‌هایی هستند که تحت تأثیر استرس اکسیداتیو قرار می‌گیرند. هنگامی که می‌توکندری‌ها شروع به شکستن می‌کنند، انرژی کافی تولید نمی‌شود. و این همان چیزی است بدن ابتدا به التهاب می‌رود، التهاب می‌توکندری‌های شما را می‌کشد و سپس شما قادر به تولید انرژی کافی نیستید.»
– دکتر نجف‌امین
بهبود رژیم غذایی
با کنترل رژیم غذایی، افراد می‌توانند گامی رو به جلو در مبارزه با علائم افسردگی بردارند یا شاید حتی در پیشگیری از آن اقدام کنند. افسردگی یک وضعیت پیچیده است که می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. مداخلات غذایی می‌تواند راهی آسان و خود توانمند برای کار به سمت سلامت روان بهتر باشد.
یک رژیم غذایی متعادل و متنوع می‌تواند به حفظ تعادل باکتریایی در روده کمک کند و از دیس بیوزیس و سایر مشکلات آن جلوگیری کند. شکلات تلخ هم می‌تواند جایگزین سالم‌تر و مفیدتری برای شکلات شیری باشد. زیرا حاوی مقادیر بیشتری از مواد معدنی کلیدی مانند آهن، منیزیم و روی و همچنین آنتی اکسیدان‌ها است.
خلاصه
به طور خلاصه می‌توان گفت استرس بر روی میکروبیوم تأثیر می‌گذارد، اینکه چقدر خوب غذا هضم شوند. بنابراین برای درمان مؤثر بهتر است روش‌های کاهش استرس هم نیز اعمال شوند مانند مدیتیشن، تمرکز حواس، نوروفیدبک، ورزش. رژیم غذایی باید تنها یکی از چندین رویکرد درمانی در مبارزه با علائم افسردگی باشد.
غذا‌های پروبیوتیک بیشتر، مانند ماست و کیمچی، و همچنین پربچ می‌تواند اثر ضد التهابی داشته باشد و منبع مورد اعتماد برای تسکین علائم افسردگی باشد. مکمل منیزیم گاهی اوقات می‌تواند به بهبود علائم افسردگی کمک کند و آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند به مبارزه با استرس اکسیداتیو نیز کمک کنند.
