نوروتراپی رویکردی است برای درمان مسائلی مانند اختلالات اضطراب و افسردگی و میگرن و سایر اختلالات روانی که مغز را هدف قرار داده است. این اصطلاح نوروتراپی که شامل نوروفیدبک یا بیوفیدبک است به منظور آموزش مجدد مغز، ایجاد مهارت‌های جدید یا افزایش عملکرد مغز از طریق ورزش مغزی است. اما نوروتراپی با استفاده از تکنیک‌های تحریک مغز مانند تحریک جریان مستقیم (tDCS)، حباب صوتی و تصویری (AVS یا AVE) و تحریک الکتریکی جمجمه (CES) را هم نیز پوشش می‌دهد که در ادامه در این باره صحبت می‌کنیم…
نوروتراپی
نوروتراپی مبتنی بر این‌ایده است که چگونه فکر می‌کنیم، احساس می‌کنیم و عمل می‌کنیم. این فعالیت ها از عملکرد فیزیولوژیکی ما، به ویژه عملکرد مغز و سیستم عصبی منعکس می‌شود. نوروتراپی فرصتی را برای یادگیری جدید باز می‌کند و مسیر‌های مغزی جدیدی را ایجاد می‌کند که به ما خدمات بهتری می‌دهند.
مشکلاتی مانند افسردگی و اضطراب زمانی ایجاد می‌شوند که مغز در حالت‌ها و الگو‌های ناسازگار گیر کند. اغلب این الگو‌های غیرمفید به نوعی به مغز آموخته می‌شوند . به عنوان مثال وقتی مجبور هستید سوار قطار یا اتوبوس شلوغ شوید، دچار اضطراب و وحشت می‌شوید.
کاربرد‌ها و مزایای نوروتراپی
اولین مزیت نوروتراپی بهبود عملکرد مغز است. کاربرد‌های رایج عبارتند از:
- تسکین استرس و مدیریت اضطراب (همچنین هراس)
- بهبود خلق و خو و ایجاد انعطاف‌پذیری عاطفی
- بالابردن توجه و تمرکز و سایر جنبه‌های عملکرد اجرایی
- افزایش عملکرد شناختی و یادگیری
- تقویت انگیزه و انرژی، و یادگیری مدیریت هوس، مشکلات عادت و اعتیاد
نوروتراپی چگونه کار می‌کند؟
استراتژی نوروتراپی تحریک ساختار و یا عملکرد سلول‌های مغزی است. این تحریک می‌تواند درونی یا بیرونی باشد یعنی محرک می‌تواند درون خود مغز باشد یا از محرکی خارج از مغز باشد. این محرک‌ها روی عملکرد مغز اثر می‌گذارد و بهبود می‌بخشد. به عنوان مثال یکی از روش‌های نوروتراپی که نوروفیدبک است که برای مغز مانند یک آیینه عمل می‌کند. یعنی مغز دائماً به دنبال دیدن تأثیر خود بر محیط است.
زمانی که مغز تغییرات خود را مشاهده می‌کند می‌پرسد:
آیا من باعث این تغییرات هستم؟
در واقع خود تصحیحی و خود تنظیمی مغز از طریق خود ادراکی نشات می‌گیرد.
برای سایر روش‌های نوروتراپی هم در ادامه توضیح می‌دهیم.
انواع کلی نوروتراپی
طور کلی دو نوع نوروتراپی وجود دارد:
- نوروتراپی مبتنی بر یادگیری، شرطی‌سازی و آموزش (یعنی شامل تغییرات نوروپلاستیک درونی)
بیوفیدبک و نوروفیدبک نمونه‌های برجسته‌ای هستند (در زیر در مورد آن‌ها بیشتر توضیح می‌دهیم).
این روش‌ها ممکن است شامل توسعه مهارت‌ها، یا افزایش «تناسب مغز» از طریق ورزش (مانند نوعی تمرین با وزنه برای مغز) یا ترکیبی از این دو باشد. - نوروتراپی مبتنی بر تحریک مغز (یعنی نوروپلاستیسیته با هدایت خارجی)
تحریک عصبی عنصر غالب است – اما این بدان معنا نیست که سایر عناصر نیز در آن دخالت ندارند.
تحریک مغز، مغز را از حالت یا الگوی معمولش بیرون می‌کشد یا هل می‌دهد. (که ممکن است یک حالت «گیر» یا یک الگوی ناسازگار باشد) و سپس میل طبیعی مغز به خودتنظیمی یا تعادل خود را یا حتی خود درمانی، شروع می‌شود.به عبارت دیگر، تحریک نوعی عامل استرس‌زا است که مغز به طور طبیعی تا آنجا که می‌تواند از آن “بازیابی می‌شود”.این روند ممکن است به موازات سایر اشکال تغییر باشد – به عنوان مثال اگر به باشگاه می‌روید و وزنه بلند می‌کنید، به عضلات خود فشار می‌آورید که باعث آسیب جزئی می‌شود.
در ساعات و روز‌های بعد، ماهیچه‌ها خود را بهبود می‌بخشند، شاید قوی‌تر از قبل شوند (مخصوصاً اگر تمرین را تکرار کنید).
انواع روش‌های نوروتراپی
1. تحریک مغز
نوروتراپی مبتنی بر تحریک مغز می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد.
tDCS .1.1 تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال
tDCS شامل اعمال ولتاژ DC (ثابت) به پوست سر است تا مغز را در نقاط تماس فعال (یا افزایش تحریک‌پذیری عصبی) یا مهار کند.
شما به دو الکترود نیاز دارید که بین آن‌ها جریان الکتریکی جریان دارد.
یکی یا هر دو می‌تواند روی سر باشد (دوم می‌تواند در نزدیکی باشد، به عنوان مثال روی‌شانه).
جریان کوچک (حدود ۱ میلی آمپر) را می‌توان به عنوان یک سوزن سوزن شدن خفیف احساس کرد.
پزشک می‌تواند انتخاب کند که الکترود‌ها را کجا قرار دهد و در نتیجه کدام قسمت از مغز را تحریک کند و می‌تواند قطبیت را معکوس کند، بنابراین مغز را فعال یا مهار می‌کند.
این فناوری بسیار ساده و کم هزینه است – در واقع چندین دستگاه مصرف‌کننده اکنون در بازار هستند که احتمالاً شناخته شده‌ترین آن‌ها Focus tDCS است. معمولاً چیزی حدود ده جلسه ممکن است در یک دوره چند هفته‌ای انجام شود.
تحقیقات اولیه برای tDCS نوید قابل توجهی را نشان می‌دهد – اگرچه هنوز باید به عنوان یک درمان تجربی در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، مطالعات نشان داده‌اند که به افسردگی کمک می‌کند. اگرچه هیچ مدرکی مبنی بر ناامن بودن آن وجود ندارد، اما اثرات طولانی مدت آن واقعاً شناخته شده نیست.
2.1. ابزار صوتی و تصویری (AVE)
ابزار صوتی تصویری (AVE) از نور و صدا برای ایجاد تغییرات در عملکرد مغز استفاده می‌کند. این فناوری که به عنوان تحریک صوتی بصری (AVS) نیز شناخته می‌شود، پاسخ طبیعی مغز را به دنبال فرکانس برمی‌انگیزد، به این معنی که امواج مغزی (EEG) ریتم تحریک را دنبال می‌کنند مثلاً نور و صدا را با سرعت ۱۰ هرتز (ده برابر) می‌تابند.
همچنین این ابزار، فعالیت EEG آلفا را تحریک می‌کند (زیرا ۱۰ هرتز در محدوده آلفا قرار دارد).
شواهد نشان می‌دهد که AVE ممکن است تغییراتی در انتقال دهنده‌های عصبی (مانند سروتونین، اندورفین‌ها) و همچنین در جریان خون مغزی ایجاد کند (اغلب در اختلالات مغزی تغییر می‌کند). AVS می‌تواند یک مکمل مفید برای بیوفیدبک و نوروفیدبک باشد.
3.1. تحریک الکتریکی جمجمه (CES)
این روش به عنوان الکتروتراپی جمجمه شناخته می‌شود – مانند tDCS است که یک محرک الکتریکی را به مغز اعمال می‌کند. اما به جای استفاده از ولتاژ ثابت، از جریان متناوب یا پالسی استفاده می‌شود. الکترود‌ها معمولاً به لاله‌های گوش متصل می‌شوند.
2. نوروفیدبک و بیوفیدبک
1.2. بیوفیدبک
بیوفیدبک یک ابزار آموزشی است که نوعی فعالیت فیزیولوژیکی را در بدن اندازه‌گیری می‌کند. فیدبک یا بازخورد سیگنال‌های در حال تغییر را در زمان واقعی می‌دهد، و فرصتی را برای توسعه خودآگاهی بیشتر و همچنین یادگیری تأثیرگذاری بر فیزیولوژی شما در جهت مطلوب ایجاد می‌کند.
2.2. نوروفیدبک
نوروفیدبک شکلی از بیوفیدبک است که بر اساس اندازه‌گیری مستقیم فعالیت مغز مانند EEG است. روش نوروفیدبک ILF در مقایسه با سایر روش‌های کلاسیک، یک کمک درمان مبتنی بر علائم یا Symptom Based هست.
بنابراین ارتباط و تعامل خوب بین درمانگر و بیمار کاملاً حفظ می‌شود و در آن شما با مشاهده علائم بیمار، به بهبود اختلالات او کمک می‌کنید.
برای اطلاع و مقایسه بیشتر درباره نوروفیدبک ILF با سایر روش‌های نوروتراپی می‌توانید برنامه کوتاه زیر را که صحبت‌های خانم دکتر کروندی، متخصص اعصاب و روان در برنامه رادیو سلامت است، مشاهده کنید.
برنامه رادیو سلامت خانم دکتر منا کروندی
